چون نیک نظر کرد پر خویش در آن دید

ئَو کویه دیده ئو تَم مَه دارو ؟
تَو وَه گِشت خَم مَه وَ خوم مَه وارو*

مرگ عزت اله سحابی نتیجه ی ناتوانی جامعه ی ما در براندازی زندان و شکنجه ی حکومت های پلیسی است که وی بیست سال از عمرش را در رنج آنها گذراند، چه پیش و چه پس از انقلاب. جا دارد نه فقط هر زندانبان و شکنجه گر، که هر کس از باغبان و آبدارچی پلیس و نیروی انتظامی تا ژنرال ها و فرماندهان کل قوا، به جرم مشارکت در حکومت پلیسی به سزای اعمالشان برسند.

قتل هاله سحابی نتیجه ی ناتوانی جامعه ی ما در قلع و قمع نیروهای فشار است، از چماقداران شاه بگیر تا زنجیرداران رهبر. شعبان را آنقدر گذاشتیم زنده بماند تا در لس آنجلس خاطرات بنویسد. از حمله ی حزب اله به دفتر فداییان خلق در خیابان دهکده انتقام نگرفتیم چون گمان بردیم فداییان تندروی کردند. از مقابله ی میلیشیای مجاهدین خلق با تهاجم به میتینگ امجدیه انتقاد کردیم که خشونت است. لباس شخصی هایی که به خودروی مهندس بازرگان در راه بهشت زهرا حمله کردند را به حال خود گذاشتیم که باید مصالحه کار بود.... و حالا باز نشسته ایم که نکند ایستادنمان خشونت تلقی شود.

جای گروه های چریکی، از فداییان خلق و مجاهدین خلق تا فداییان اسلام و گروه های دیگر، بسیارخالی است. جرم ما این بود که به تزویر دنیای نئولیبرال با نام پرهیز از خشونت درآمدیم و ابزار خشونت را در انحصار حاکمیت رها کردیم تا خود قربانی بی پناه هر حکومت پلیسی گردیم. اگر براندازی حکومت به یکباره ممکن نیست، اگر راه بر اصلاح حکومت بسته است، اگر به دادگاه کشیدن مجرمان محال است، اگر حتی نمی شود یک لباس شخصی را به گلوله بست یا به روی یک پاسبان تف کرد، پس همه به دعای عزت اله سحابی در نامه ی سرگشاده اش در فروردین ماه پناه بیاوریم که یا اوضاع کشور دگرگون شود و یا مرگ ما برسد.

* بی نام. یاقوتی - منصور. توشای پرنده ی غریب زاگرس. ص 126. نشر آروین، تهران: 1374.

آن کوه را دیدی که مه آن را گرفته؟

تمام آن مه اندوه است و بر من می بارد